Wybór odpowiedniego kasku to kwestia kluczowa. W poprzednim artykule pod tytułem „Kask wspinaczkowy, kask przemysłowy” opisałem ten temat na jego najbardziej zasadniczym poziomie. Wziąłem pod uwagę przede wszystkim podział na kaski przemysłowe i sportowe. Opis dokonany był przez pryzmat norm i certyfikacji. Aby uznać, że tematyka kasków alpinistycznych jest wyczerpana w stopniu chociażby zadowalającym, należy zastanowić się i uzupełnić swoją wiedzę w większym zakresie. Opiszę zatem: jak skonstruowane są kaski alpinistyczne? Jakie są różnice w ich budowie ? Dlaczego kask kaskowi nierówny ? Czym kierować się przy wyborze kasku ?
1. Kask wspinaczkowy – konstrukcja.
Ze względu na budowę, kaski wspinaczkowe możemy podzielić na cztery podstawowe grupy.
- Kaski typowo piankowe stanowią wąską grupę na rynku wspinaczkowym. Nie posiadają zewnętrznej skorupy z PC lub ABS, przez co ich waga jest ultra niska. Powłokę ochronną stanowi warstwa spienionego polipropylenu EPP. PC to nic innego jak poliwęglan, a ABS to terpolimer akrylonitrylo-butadieno-styrenowy. EPS to spienialny polistyren. Przykładowy kask tego typu to Sirocco Petzl.
- Wciąż bardzo lekki, lecz już hybrydowy kask, łączy w sobie wspomnianą wcześniej wewnętrzną piankę EPP z niewielkich rozmiarów skorupą zewnętrzną na czubku kasku. Skorupa wykonana jest z ABS bądź PC. Do tej grupy kasków zaliczyć możemy Edelrid SALATHE, Black Diamond VISION i Sirocco Petzl (inna wersja wspomnianego wcześniej kasku typowo piankowego Sirocco Petzl). Część środowiska wspinaczkowego zalicza wskazane kaski do piankowych, gdyż zdecydowana większość ich powierzchni stanowi pianka.
- Lekkie kaski hybrydowe to być może najpopularniejszy obecnie trend we wspinaczkowym świecie. Wynika to po części z mody oraz walorów estetycznych – kaski te wyglądają po prostu ładnie. Nie mniej ważnym powodem jest tutaj jednak użyteczność. Konstrukcja takich kasków oparta została o warstwę wewnętrzną w postaci wkładki z EPP i EPS, oblaną na całej powierzchni relatywnie cienką warstwą poliwęglanu, która stanowi warstwę zewnętrzną (skorupę). Meteor Petzl, Penta Singing Rock oraz Viso Skylotec to idealne przykłady kasków tego typu.
- Absolutną klasyką są kaski skorupowe. Są relatywnie ciężkie, ale nieprzerwanie cieszą się ogromną popularnością dzięki swojej trwałości i wytrzymałości. Podstawę ich konstrukcji stanowi gruba skorupa z ABS. Wewnętrzna wkładka, o mniej lub bardziej ograniczonej powierzchni, zbudowana jest tradycyjnie z EPS i EPP. Do tej grupy kasków zaliczyć możemy Skywalker 2 Mammut, Half Dome Black Diamond, Boreo Petzl i Galaxy Climbing Technology.
2. Systemy regulacji.
Niezmiernie istotnym czynnikiem wpływającym na komfort i bezpieczeństwo użytkowania kasku jest jego optymalne dopasowanie. Dlatego też najlepiej zasięgnąć opinii na forach internetowych bądź u znajomych. Jeśli jesteśmy bardzo wymagający, przymiarka kasku to niemal konieczność. Po pierwsze, regulacja w kasku może mieć charakter dwustopniowy. Tak jest w przypadku kasków Boreo Petzl i Half Dome Black Diamond. Posiadają one podział na rozmiary S-M i M-L. Jeden uniwersalny rozmiar dotyczy przykładowo Galaxy Climbing Technology i Venus Plus Climbing Technology. Oprócz tego każdy model dysponuje precyzyjnym systemem regulacji z tyłu głowy. Producenci, wedle własnego uznania, zastosowali kilka takich systemów. Który z nich został użyty, często zależy także od przeznaczenia kasku. Oto trzy takie podstawowe rozwiązania:
- Firma Petzl w swoich modelach Boreo i Meteor proponuje wygodny system regulacji oparty na szynie/prowadnicy z ząbkami. Naciskanie klipsów po obu stronach szyny pozwala szybko i precyzyjnie dopasować kask do głowy.
- Wielu producentów oparło system regulacji, w wytwarzanych przez siebie kaskach, o okrągłe pokrętło. To bardzo popularne rozwiązanie, umożliwiające na bardzo szybkie i dokładne znalezienie optymalnego obwodu w kasku.
- Bardzo lekki system regulacyjny cechuje kaski Penta Singing Rock oraz Viso Skylotec. Stworzony został w myśl zasady głębokiego minimalizmu. Regulacja we wspomnianych modelach odbywa się za pośrednictwem tekstylnej tasiemki i zaciskowych, prostych klamerek.
3. Który kask wspinaczkowy do czego ?
Kaski z każdej grupy konstrukcyjnej w zasadzie nadają się do wszystkich typów działalności wspinaczkowej, łącznie ze speleologią. Elementarne różnice w ich budowie nie są jednak przypadkowe. Dany kask najczęściej lepiej sprawdza się od innego kasku w konkretnych warunkach. Stwórzmy klasyfikację, wskazującą zastosowania i przewagi poszczególnych konstrukcji oraz konkretnych modeli.
- Kask typowo piankowy znajdzie zastosowanie przede wszystkim we wspinaczce sportowej: skałkowej, wielowyciągowej i wielkościanowej. Ze względu na delikatną konstrukcję, wybierany jest z reguły w rejony o litej skale i potencjalnie małym prawdopodobieństwem uderzenia. Z tego samego powodu wymaga sporej dbałości w transporcie i obyciu. Pianka w bardzo dużym stopniu narażona jest na wgniecenia i deformacje, toteż upychanie w plecaku karabinków w bezpośrednim sąsiedztwie kasku piankowego jest złym pomysłem. W zamian otrzymujemy ultra lekki i wygodny kask, wyśmienity do realizacji poważnych przedsięwzięć sportowych. Nieprawdopodobnie niska waga i solidna ochrona głowy jednak kosztuje, kask piankowy to nie mały wydatek.
- W zasadzie takie samo zastosowanie jak „typowa pianka” znajdują najlżejsze kaski hybrydowe (pianka plus niewielka skorupa zewnętrzna na czubku głowy z ABS bądź PC). Kask taki również cechuje bardzo niska waga. Dodatkowe wzmocnienie PC lub ABS podnosi trwałość kasku. Przykładowy model tego typu to Black Diamond VISION.
- Kaski, których konstrukcja oparta została o warstwę wewnętrzną w postaci wkładki z EPP i EPS, oblaną na całej powierzchni relatywnie cienką warstwą poliwęglanu, to pewien kompromis pomiędzy lekkością i trwałością. Wciąż niska waga, lecz zwiększona odporność realizuje powiedzenie o sytym wilku i całej owcy. Stąd kaski tego typu znajdują swoje zastosowanie w bardzo szerokim spektrum działalności wspinaczkowej. Kaski o takiej konstrukcji bardzo dobrze odnajdują się w warunkach sportowych, tak samo jak piankowe i najlżejsze hybrydowe. Poza tym, że widzimy je w skałach, wielowyciągach i big wall’ach, ich popularność w górach i na via ferratach jest także ogromna. Wydaje się być nieco zbyt delikatny jedynie do działalności speleologicznej.
4. Kask skorupowy zawsze w naszych sercach i plecakach.
Kask skorupowy, cieszy się niezmienną popularnością najprawdopodobniej ze względu na trwałość, wielozadaniowość i cenę. Znajduje zastosowanie w zasadzie wszędzie: wspinaczka skałkowa, wielowyciągowa, wielkościanowa i górska, via ferraty, parki linowe, speleologia. Gruba skorupa dobrze znosi warunki jaskiniowe gdzie kask, szczególnie w zaciskach, nieustannie narażony jest na kontakt ze skałą. Góry to kolejne środowisko, w którym kask skorupowy święci triumfy. To nie przypadek. Warunki górskie z reguły obfitują w luźne kamienie i obszary mniej zwartej skały. Prawdopodobieństwo uderzenia spadającym kamieniem jest zatem duże. Kask skorupowy jest relatywnie ciężki, ale tani.
Sesja jednej osoby w parku linowym nie jest zbyt długa, ale przy dużej ilości osób, eksploatacja kasku wielogodzinna i regularna. Stąd pojawiają się dwa duże walory kasku skorupowego. Krótki czas użytkowania ciężkiego kasku skorupowego w parku linowym przez daną osobę sprawia, iż nie jest on dla niej uciążliwy. Ponadto długotrwałość eksploatacji takiego kasku regularnie przez wiele osób, stwarza dylemat zaopatrzenia w kask wytrzymały i niedrogi. Kask skorupowy okazuje się tutaj rozwiązaniem idealnym.
5. Budowa kasków dla alpinistów przemysłowych.
Konstrukcja kasków przemysłowych oparta jest przede wszystkim na solidnej skorupie oraz dwóch podstawowych rozwiązaniach wewnątrz kasku. Jedno z nich to więźba składająca się z taśm tekstylnych. Drugie bazuje na wkładce z pianki. Oba stanowią część styczną z głową. Czym się różnią ?
- Kask z więźbą zakłada stworzenie wewnętrznego prześwitu pionowego z zupełnie wolną przestrzenią pomiędzy głową a skorupą. Więźba powinna posiadać co najmniej 4 punkty zaczepienia, co daje dwie skrzyżowane, tekstylne tasiemki, na których głowa znajduje oparcie. Przykładem takiej konstrukcji jest Work Shell Climbing Technology. Modele Ares marki Camp oraz Vertex i Vertex Vent PETZL posiadają 6 punktów zaczepienia więźby. Analogicznie więc, głowa znajduje oparcie na trzech poliamidowych tasiemkach. Wewnętrzny prześwit pionowy powinien wynosić nie mniej niż 25 mm.
- Wewnętrzna wkładka połączona z zewnętrzną, względnie lekką skorupą, to podstawa konstrukcji takich kasków jak Strato Vent PETZL oraz Armour Pro CAMP. Tak samo jak w przypadku kasków z więźbą oraz kasków sportowych, skorupa zbudowana jest z poliwęglanu lub ABS (kopolimer akrylonitrylo-butadienowo-styrenowy). Wkładka wewnętrzna to nic innego jak odpowiednio dostosowany i uformowany EPP (spieniony polipropylen) i EPS (spieniony polistyren).
6. Podsumowanie.
Reasumując, najistotniejsze kwestie, jakimi trzeba kierować się wybierając kask, to jego przeznaczenie, wygoda użytkowania, parametry, możliwości zamocowania dodatkowego oprzyrządowania, kompatybilność z innymi elementami naszego sprzętu oraz indywidualne preferencje. Właśnie to popularne „widzi mi się” potrafi zdecydowanie umilić bądź uprzykrzyć nam korzystanie z kasku. Co ważniejsze, czasami każdy szczegół może zadecydować o powodzeniu lub niepowodzeniu ważnych przedsięwzięć, których kask jest ważnym czynnikiem ochronnym i ogólnym. Aby uzupełnić swoją wiedzę na temat kasków, warto spojrzeć na artykuł „Kask wspinaczkowy, kask przemysłowy”.
