Wstęp.

Rozwój wyposażenia dla pracowników wysokościowych widać chyba najlepiej pośród przyrządów zjazdowych. To właśnie zjazd, jako najprostsza forma dostania się do stanowiska pracy, stanowi większość operacji linowych. Również w autoratownictwie czy ratownictwie w ramach zespołu zjazd stanowi najłatwiejszą, jak i najpewniejszą metodę dostania się z poszkodowanym w bezpieczne miejsce.

Wybór przyrządu do pracy nie jest łatwy. Czym więc się kierować? Odpowiedź na to pytanie jest tylko pozornie.  Podjęcie decyzji o tym, który spośród wielu przyrządów będziemy użytkowali wymaga odpowiedzi na szereg pytań:

1. Do czego ma służyć przyrząd?:
2. Czy jako nasze główne narzędzie?
3.  Czym najczęściej się zajmujemy?
4.  Liny o jakiej średnicy wykorzystujemy w swojej pracy?
5. Jakie uwarunkowania prawne (przepisy bhp) obowiązują w miejscu, gdzie najczęściej pracujemy? Jakie normy urządzenie zjazdowe musi posiadać, by było zgodne z zasadami pracy?
6. Czy ma być to przyrząd również do ratownictwa? Jakie są nasze kwalifikacje i doświadczenie w tym zakresie?
7. Czy potrafimy się tym modelem bezpiecznie posługiwać? Czy ukończyliśmy odpowiedni trening lub szkolenie? Czy organizacja, np. IRATA, dopuszcza ten przyrząd na naszym poziomie?
8. Czy stać mnie na kupowanie tanio? Czy może jednak lepiej dołożyć do droższego urządzenia?

Jak widać pytań jest równie dużo, co przyrządów dostępnych na rynku. Przejdźmy zatem do najpopularniejszych modeli.

Petzl

Niekwestionowany lider produktów do prac wysokościowych. Niejednokrotnie to właśnie przyrządy Petzl przesuwały granicę bezpieczeństwa, wygody i ergonomii. Dopracowane, przemyślane i przetestowane na całym świecie stały się standardem dzięki wsparciu IRATA . Spełniają wymogi wszystkich najpopularniejszych norm.

I’D S

Przeznaczony dla lin o średnicy 10 – 11,5mm.

Waga : 530 g

Doskonały i bardzo wielofunkcyjny przyrząd zjazdowy. Naprawdę świetnie sprawdzi się w większości sytuacji, z jakimi stykamy się w dostępie linowym. Wygodna, duża rączka, łatwa do obsługi nawet w grubych rękawicach, pozwala bardzo precyzyjnie kontrolować zjazd czy opuszczanie. Wyposażona jest ona w przycisk pozwalający na kontrolowane, powolne wydanie liny np. podczas pracy w podparciu. Bardzo łatwa kontrola prędkości zjazdu, tak samodzielnie, jak i z poszkodowanym. Podchodzenie czy użycie w systemach do transportu poziomego czy pionowego nie nastręcza najmniejszych problemów. Przyrząd można wpinać w linę bez zdejmowania go z karabinka, co jest niezwykle wygodne.

Ułatwia to wszelkie operacje od przejścia przez węzeł po budowę skomplikowanych układów do transportu. Zbudowany tak by zapewnić maksymalne bezpieczeństwo użytkownikowi.

Wyposażony w funkcję antypaniczną, automatyczną blokadę oraz specjalny języczek, który uniemożliwia upadek nawet jeśli lina zostanie wpięta niezgodnie z instrukcją.

Konstrukcja rękojeści zapobiega przypadkowemu odblokowaniu, co znacznie zwiększa bezpieczeństwo techników pracujących w trudnym dostępie.

Niewiele osób zdaje sobie sprawę, że ID ślizga się na linie przy dynamicznym obciążeniu siłą około 6KN. Chroni to użytkownika przed uszkodzeniem kręgosłupa, jeśli nastąpi odpadnięcie ze współczynnikiem większym niż 1, poprzez dynamiczne hamowanie.  Ze względu na rozmiar krzywki i wielkość ID świetnie nadaje się do długich zjazdów. Odblokowanie nie wymaga dużej siły, a spora pojemność cieplna sprawia, że nie nagrzewa się tak łatwo.

Niestety, jak każdy produkt posiada tez wady, jakimi są duży rozmiar i waga. Uniemożliwia również zbyt szybkie zjazdy, co dla niektórych pracowników wysokościowych może być wadą. Należy pamiętać o utrzymywaniu ID w czystości oraz o okresowych przeglądach.

Rekomendowany dla osób początkujących, chyba najpopularniejszy przyrząd na świecie.

Wygoda: 4/5

Uniwersalność:  5/5

Bezpieczeństwo: 5/5

RIG

Przeznaczony dla lin o średnicy 10 – 11,5mm.

Waga : 380 g

RIG, mimo podobieństwa do swego większego brata ID, jest zupełnie innym przyrządem.

Mniejszy, wymagający znacznie więcej uwagi od użytkownika RIG sprawdzi się w specyficznych zastosowaniach. Inna konstrukcja mechanizmu wewnętrznego sprawia, że przyrząd ten nadaje się najlepiej jako uzupełnienie lub zapas przy uprzęży. Podobnie jak ID wyposażony jest w zapadkę umożliwiającą założenie na linę w dowolnym miejscu, bez zdejmowania z karabinka. RIG pozbawiony jest systemu antypanicznego, co wymaga posługiwania się nim z dużą rozwagą i po starannym przeszkoleniu. Również możliwość odwrotnego wpięcia liny stanowi pewne niebezpieczeństwo dla mniej doświadczonych pracowników. Swoją przewagę RIG pokazuje zaś dopiero w rękach dobrze przygotowanego specjalisty dostępu linowego, gdzie stanowi świetne wsparcie, np. w układach ratowniczych. Zaletami na pewno są mniejsze wymiary oraz waga, dzięki którym przygotowanie zestawów do opuszczania jest o wiele łatwiejsze. Niestety, konstrukcja i sposób działania powodują spore nagrzewanie się podczas długich zjazdów.

RIG polecamy zaawansowanym pracownikom wysokościowym, jako przyrząd wspomagający!

Wygoda: 4/5

Uniwersalność:  3/5

Bezpieczeństwo: 3/5

ISC

Descender 4

Przeznaczony dla lin o średnicy 10.5 – 11,5mm.

Waga: 669 g

Descender 4 to zyskujący na popularności przyrząd stanowiący bezpośrednią konkurencję dla produktów Petzl. Nowatorskie podejście do konstrukcji wprowadziło kilka wygodnych rozwiązań. ISC stawia na trwałość i odporność D4. Wykonanie w całości z elementów metalowych (kombinacja aluminium i stali) sprawia, że przyrząd ten posłuży długi czas. Zjazdówka produkowana jest przez walijską firmę ISC. Szczególny nacisk położono na kwestie bezpieczeństwa, realizowane poprzez szereg systemów. W rękojeść wbudowano podwójny system antypaniczny- gdy użytkownik zbyt mocno pociągnie za aluminiową dźwignię, ta przeskoczy zamiast powodować upadek. System ten sprawia również, że zbyt szybki, niekontrolowany zjazd zostanie zatrzymany. Zabezpieczenie przed przypadkowym otwarciem stanowi kombinacja dwóch prostych i skutecznych pomysłów. Okładka otwierana jest po wciśnięciu srebrnego przycisku znajdującego się po przeciwnej stronie niż dźwignia.

Dodatkowo, sam kształt okładki sprawia, że otwarcie D4 pod obciążeniem jest niemożliwe.

Propozycja ISC wydaję się być dobrą i ciekawą alternatywą dla produktów francuskiej marki. Wśród zalet na pewno można wymienić trwałość i odporność tego przyrządu na zużycie i uszkodzenie. Bezpieczeństwo w D4 nie budzi najmniejszych obaw, a to bardzo ważne z perspektywy początkującego użytkownika. Niestety, nie jest to urządzenie idealne i pozbawione wad. Użytkowanie wymaga treningu i znajomości tego przyrządu przez właściciela, jak i inne osoby pracujące  w pobliżu. Ze względu na użyte materiały  waga wynosi 669 g, co nie jest najlepszym wynikiem.

Wygoda: 5/5

Uniwersalność:  4/5

Bezpieczeństwo: 5/5

Climbing Technology

Sparrow 200

Średnica lin 10.5-11mm

Waga:  551gr

Firma Climbing Technology podeszła zupełnie inaczej do budowy swojego produktu. Grupa Inżynierów zaprojektowała i wykonała przyrząd kierując się przede wszystkim  funkcjonalnością. Trzeba przyznać, że efekt ich pracy do najpiękniejszych nie należy, ale idealnie spełnia swoją rolę. Każdy detal podporządkowano ergonomii i efektywności. Wyżłobienia w korpusie, które ustawiają linę w idealnej pozycji i zwiększają tarcie gdy jest to niezbędne, są bardzo pomocne przy długich zjazdach. W tym celu zamontowano również dodatkowy pałąk , który jeszcze bardziej zwiększa tarcie, np. podczas zjazdu z poszkodowanym,  większą ilością szpeju lub narzędzi.  Krzywka blokująca wyprofilowana jest w sposób ułatwiający założenie liny jednym płynnym i łatwym ruchem, a wyraźne  oznaczenia istotnie wpływają na zmniejszenie ryzyka błędnego wpięcia liny. Sparrow umożliwia łatwe przepinanie liny dzięki możliwości otwarcia okładki. Włoscy inżynierowie zadbali dodatkowo o bezpieczeństwo wdrażając system antypaniczny. Działa on zarówno przy zbyt mocnym pociągnięciu rękojeści, jak i niekontrolowanym zjeździe. Funkcja ta jest jednocześnie największą wadą tego urządzenia. Bardzo utrudnione jest wyczucie momentu, gdy system antypaniczny się aktywuje, co sprawia, że dopóki użytkownik się nie przyzwyczai, czeka go irytujące “STOP” w niespodziewanym momencie.

Mimo tej wady Sparrow jest bardzo dobry zamiennik dla najpopularniejszych rozwiązań.

Wygoda:4+/5

Uniwersalność:  4/5

Bezpieczeństwo: 5/5

Camp

Druid

Średnica lin : 10-11 mm

Waga: 280g

Czasami chęć sięgnięcia po odmienne rozwiązania to ślepy zaułek. Przykładem takiego działania jest Camp Druid. Z pozoru przyrząd ten wygląda zupełnie normalnie. Budową i sposobem działania nieco przypomina sportowe GriGri Petzl. Niestety, w praktyce Druid stwarza wiele problemów jako przyrząd zjazdowy w dostępie linowym. Konieczność zdejmowania z karabinka przy każdym przepięciu liny powoduje ryzyko upuszczenia. Małe wymiary sprawiają, że obsługa w rękawiczkach roboczych jest istną drogą przez mękę. Również bardzo niewielka dźwignia, która służy do kontroli zjazdu, w praktyce jest bardzo trudna do obsługi ze względu na swoje minimalne wymiary (mieszczą się na niej dwa palce). Wyposażona jest ona w funkcję antypaniczną,która  bardzo utrudnia użycie tego przyrządu. Gdy powinna reagować odmawia współpracy, natomiast w sytuacjach, gdy absolutnie nie powinna zadziałać, blokuje nam możliwość zjazdu. Na linie o średnicy 10.5 mm Druid potrafi bez powodu delikatnie się zsuwać. Zaletami są mała waga i wymiary, które dla niektórych użytkowników są mogą być kluczowym argumentem.

Wygoda: 1/5

Uniwersalność:  1/5

Bezpieczeństwo: 2/5

Podsumowanie

Producenci urządzeń prześcigają się w wymyślaniu technologicznych rozwiązań, które dla niektórych osób okażą się wadą, a dla innych – zaletą. Doświadczony użytkownik zapewne sam dość łatwo zdecyduje jakiego przyrządu, i w jakiej sytuacji, użyje. Początkującym lub mniej doświadczonym technikom dostępu linowego radzimy sięgnięcie po sprawdzone i pewne rozwiązania. Na kursach (zwłaszcza pierwszego stopnia) zyskujemy wiedzę, o tym jak posługiwać się konkretnymi modelami. Właśnie po taki instrument, jakiego używaliśmy podczas szkolenia, sięgajmy w pierwszej kolejności. To znajomość wszystkich niuansów i sposobów posługiwania się danym urządzeniem sprawia, że pracujemy bezpieczniej i wydajniej. Należy pamiętać, że każda zmiana w tym zakresie wymaga treningu!

Zapraszamy także do zapoznania się z naszym filmem przedstawiającym przyrządy zjazdowe.

Autor: AP