Mózg stanowi najważniejszy organ w ciele człowieka. Oczywiście serce oraz inne narządy wewnętrzne są niezmiernie istotne dla życia i prawidłowego funkcjonowania ludzkiego organizmu. Medycyna jest jednak w stanie coś zaradzić w przypadku nawet poważnych uszkodzeń tego co kryje się w jamie brzusznej i klatce piersiowej. W sytuacji obrażeń tego co znajduje się pod czaszką, sprawa jest znacznie bardziej skomplikowana. Uszkodzenia mózgu w zasadzie są nieodwracalne, nie podlegają również transplantacjom. To uświadamia nam, jak istotnym zagadnieniem jest zabezpieczenie głowy przed urazami. Kask jest prawdopodobnie w tym kontekście jednym w najważniejszych przedmiotów ratujących życie w bardzo wielu dziedzinach życia.
Wspinając się sportowo na Słowacji kilka lat temu, uderzyło mnie diametralnie odmienne, chociaż momentami paradoksalne, podejście do bezpieczeństwa w skałach. W polskiej świadomości funkcjonuje termin „słowackie obicie”, będące synonimem „rzadkich wpinek”, czyli umieszczania stałych punktów przelotowych w znacznych i niebezpiecznych odległościach. Tymczasem będąc na Słowacji, blisko granicy z Węgrami, przed swoją wstawką w bardzo urokliwą drogę wspinaczkową, dostaliśmy reprymendę od Słowaków. Powód ? Nie posiadania kasków. Dwa lata później, już na polskiej jurze, widziałem uderzenie głową w skałę w finalnej fazie lotu pod odpadnięciu z drugiej wpinki. Kask zatem to absolutna podstawa !
W poniższym artkule opiszę świat kasków, kładąc szczególny nacisk na ich kategoryzację i przeznaczenie.
1. Kask, kryteria podziałów.
Najbardziej rozpowszechnionym podziałem kasków ze względu na ich zastosowanie jest rozróżnienie na kaski przemysłowe i sportowe. Zarówno kaski przemysłowe, jak i sportowe podlegają dalszym, bardziej szczegółowym podziałom. W pionowym świecie, rozgraniczenie na kaski sportowe i przemysłowe nie jest zupełnie jednoznaczne. Kaski przeznaczone do alpinizmu przemysłowego najczęściej posiadają odpowiednie certyfikacje, uprawniające zarówno do użytku sportowego (wspinaczka), jak i przemysłowego (dostęp linowy i prace na wysokości). Kaski typowo wspinaczkowe, takich szerokich uprawnień nie mają. Posiadają tylko certyfikację sportową. To gdzie, do czego i w jakich warunkach kask może być używany, określają konkretne normy.
2. Kask dla alpinistów przemysłowych.
Skupmy się teraz na kaskach z zakresu alpinizmu przemysłowego. W tym zbiorze skupimy kaski używane zarówno w dostępie linowym jak i pracach na wysokości.
Norma EN 397.
Podstawową normą, jaka określa tego typu kask to EN 397. W wersji obowiązkowej obejmuje ona:
- ochronę przed uderzeniami mechanicznymi (pionową amortyzację uderzeń)
- ochronę przed przebiciem (przy pomocy spiczastego przedmiotu)
- ognioodporność
- więźba kasku osadzona na czterech punktach
- wewnętrzny prześwit pionowy nie mniejszy niż 25 mm
W wersji opcjonalnej, między innymi, ochrona dotyczy również kontaktu z kawałkami roztopionego metalu (płynnego metalu). W tym przypadku są to kaski najczęściej pełne, bez stałej czy zasuwanej wentylacji. Przez to nie wszystkie kaski przeznaczone dla pracowników wysokościowych i techników dostępu linowego posiadają normę EN 397 w wersji rozszerzonej, opcjonalnej. Wiele modeli kasków posiada tylko częściową zgodność z daną normą. Ciekawostką są kaski nie posiadające certyfikacji EN 397, a będące w grupie kasków przemysłowych. Przykładem jest tutaj znakomity kask Strato Vent Petzl. Jak wskazuje producent, brak normy EN 397 jest związany z brakiem zachowania zasady wewnętrznego prześwitu pionowego – kaski z wkładką nie spełniają wymogu tej normy według marki Petzl.
3. Dodatkowe normy dla kasków przemysłowych.
Drugą, zasadniczą w branży normą jest EN 50365. Spełniać ją musi kask przeznaczony do pracy w środowisku związanym z prądem elektrycznym. Norma EN 50365 dotyczy ochrony przed łukiem elektrycznym, czyli w skrócie ma zapewnić izolację elektryczną. Drogą dygresji, słyszałem o przypadku porażenia łukiem elektrycznym, nieopodal mojego domu rodzinnego. Pracownik przebywał na wagonie kolejowym, stojąc wysoko na górnej jego części. Nad głową robotnika zawieszona była trakcja elektryczna. Niestety doszło do porażenia. Na szczęście wypadek nie był śmiertelny. Takie zdarzenie uświadamia, jak ważną częścią wyposażenia może być kask spełniający normę EN 50365.
Kask spełniający normę EN 12492 to kask dopuszczony do użytku sportowego. Może mieć zatem zastosowanie w skałach i górach podczas działań wspinaczkowych. Jednym słowem jest to sprzęt sportowy. Co ciekawe, większość kasków do prac na wysokości i dostępu linowego również posiada tę normę.
4. Kaski wspinaczkowe.
Jak już zostało wspomniane w poprzednim punkcie, kask oznaczony normą EN 12492 ma przeznaczenie sportowe. Jego zastosowanie związane jest ze wspinaczką górską i skałkową. Kaski wspinaczkowe przeważnie posiadają stałe otwory wentylacyjne. Nie posiadają jednak norm (certyfikacji) przemysłowych.
5. Kask dla alpinisty przemysłowego, do wyboru do koloru.
Na rynku dostępnych jest wiele modelów kasków przemysłowych z rozmaitymi systemami wentylowania. Wyodrębnijmy te najważniejsze.
Kaski bez wentylacji:
- Vertex Petzl
- Ares Camp
- Kask Strato Petzl
Kaski z zamykaną wentylacją (kask taki posiada wywietrzniki, które można regulować, aż do całkowitego zamknięcia):
Kaski ze stałą wentylacją (bez możliwości jej zamykania):
- Atra 10V z więźbą obrotową Protekt
- Armour Pro Camp
- X-Arbor Climbing Technology
- kask Strato Vent Petzl
- Work Shell Climbing Technology
Kaski ze stałą wentylacją (bez możliwości jej zamykania). W tym przypadku są jednak nieco odmienne, niż te wcześniej prezentowane. Posiadają bowiem w wywietrznikach zamontowaną na stałe, metalową siatkę zabezpieczającą. Oto one:
- INCEPTOR GRX Skylotec
- Pegaso Ridge Gear
- Plasma AQ Work KASK
- Ares Air Pro Camp
6. Podsumowanie.
Zakup kasku wymaga uprzedniego zapoznania się z jego certyfikacją. Decyduje ona o jego przeznaczeniu oraz zastosowaniu. Oczywiście wygoda również ma niebagatelne znaczenie. Kask, nie powinien uwierać ani obcierać głowy. Tym bardziej, że jego użycie i eksploatacja najczęściej jest wielogodzinna i regularna. Sprawą elementarną i podstawową są jednak normy. To one w pierwszej kolejności decydują o tym, w jakich warunkach dany kask zapewnia odpowiednią ochronę. Aby uzupełnić swoją wiedzę na temat kasków, warto spojrzeć na artykuł „Kask wspinaczkowy i przemysłowy. Budowa i cechy charakterystyczne”.
